Veiðigjaldið vefst fyrir mörgum
Markmið áformaðra breytinga á veiðigjaldi er að lagfæra alvarlegan galla við útreikning þess, en hann er hversu langur tími líður milli ákvörðunar gjaldsins og uppruna gjaldstofnsins sem byggt er á. Á þessu ári er álagt gjald byggt á afkomu ársins 2015 og á þremur árum geta aðstæður gerbreyst. Þetta verður að laga.
Þrátt fyrir áformaðar lagfæringar munu veiðigjöld engu að síður hækka um 1,5 milljarða króna frá fyrra ári. Það er hækkun en ekki lækkun eins og ætla mætti af umræðunni. Afkoma sjávarútvegsfyrirtækja hefur versnað mikið á undanförnum misserum og fyrirtækin eiga erfiðara með að greiða gjaldið en áður. Þetta staðfesta útreikningar veiðigjaldsnefndar og Deloitte, sem Þorsteinn Víglundsson, þingmaður Viðreisnar, gefur lítið fyrir í nýlegri blaðagrein.
Það eru blikur á lofti í íslensku hagkerfi. Útflutningsgreinarnar eru í vanda staddar. Sá vandi verður ekki leystur með frekari álögum.
Taka má dæmi af rekstri HB Granda, sem er um margt lýsandi fyrir rekstur alhliða sjávarútvegsfyrirtækis. Framlegðin (EBITDA) var 17,6% af tekjum á fyrsta ársfjórðungi í fyrra en í ár er hún 15,5%. Reikna má með að framlegð í veiðum verði 15-16% á yfirstandandi ári. Í rekstri sem er mjög fjármagnsfrekur þykir þetta ekki há framlegð. Í sjávarútvegi er sérlega mikilvægt að fyrirtæki séu með hátt eiginfjárhlutfall. Bæði vegna viðvarandi pólitískrar óvissu um rekstrarumhverfi greinarinnar og náttúrlegra sveiflna í fiskistofnum.
Þorsteinn heldur því fram að arð- greiðslur hafi verið miklar. Arð- greiðslur sem hlutfall af hagnaði í sjávarútvegi námu 21% á árunum 2010 til 2016, en 31% í öðrum atvinnugreinum. Þá er rétt að hnykkja á því að sjávarútvegur nýtti gott árferði frá hruni til greiðslu skulda og nýfjárfestinga, og hefur þannig lagt grunn að farsælum rekstri til frambúðar. Þorsteinn heldur því einnig fram að útflutningsverðmæti hafi aukist um þriðjung á þessu ári. Þorsteinn tekur ekki tillit til að aukning á útflutningsverðmæti sjávarafurða á þessu ári má að langmestu leyti rekja til sjómannaverkfallsins í byrjun árs 2017. Borið saman við sama tímabili 2015, þá er útflutningsverðmætið nú um 20% lægra í krónum talið. Það munar um minna.
Þorsteinn segir að fyrirséð hafi verið að veiðigjöldin yrðu há í ár, vegna góðrar afkomu árið 2015, sem stofn veiðigjaldsins byggist á. Stað- reyndin er sú að 98% af íslensku sjávarfangi endar á erlendum markaði og því skiptir gengi krónunnar miklu máli. Sú mikla styrking sem orðið hefur á gengi krónunnar var ekki fyrirséð. Greiðslur veiðigjalds eru inntar af hendi úr rekstri þessa árs en ekki ársins 2015.
Sterkur sjávarútvegur á Íslandi hefur gríðarlega þýðingu fyrir fjölmörg hugbúnaðar-, tækni- og iðnfyrirtæki. Samkvæmt nýlegri úttekt Deloitte námu tekjur þjónustufyrirtækja frá íslenskum sjávarútvegi tæpum 50 milljörðum króna á árinu 2016. Að þessu þarf einnig að huga þegar rætt er um hvað ríkið á að taka stóra sneið af kökunni í formi auðlindagjalds.
Það er rétt hjá þingmanninum að sterkt gengi krónunnar hefur haft neikvæð áhrif á ferðaþjónustu, tækni- og sprotafyrirtæki og fleiri greinar. Þetta er mergurinn málsins. Það eru blikur á lofti í íslensku hagkerfi. Útflutningsgreinarnar eru í vanda staddar. Sá vandi verður ekki leystur með frekari álögum.
Halldór Benjamín Þorbergsson, framkvæmdastjóri SA.
Greinin birtist í Morgunblaðinu 5. júní 2018.
