Um mat opinberra aðila á svigrúmi til launahækkana
Talsmenn verkalýðsfélaga hafa tjáð sig undanfarna daga um svigrúm til launahækkana. Hefur þar m.a. verið vísað til forsendna fjárlagafrumvarpsins um launabreytingar og almenns mats Seðlabankans á þeim launabreytingum sem samræmast stöðugu verðlagi.
Forsendur fjárlagafrumvarpsins byggja á þjóðhagsspá Hagstofunnar frá 1. júní sl. Þjóðhagsspá Hagstofunnar er byggð á þjóðhagslíkani Seðlabankans. Í spálíkaninu er launabreytingum ekki spáð heldur gefa sér spágerðarmenn ákveðna tölur sem notaðar eru til að spá um aðra þætti. Í fyrrnefndri spá Hagstofunnar segir „Spáð er 5,9% hækkun launavísitölu í ár og svipaðri hækkun á næsta ári en eftir það verði minni hækkanir.“ Nákvæmari framsetning væri að segja að þjóðhagsspáin byggði á þeirri gefnu forsendu að launavísitalan hækkaði um 5,9% á næsta ári. Það er því ekkert mat lagt á svigrúm til launahækkana í kjarasamningum í fjárlagafrumvarpinu eða þjóðhagsspá Hagstofunnar.
Talsmenn Seðlabankans hafa í gegnum tíðina gefið til kynna að svigrúm til launabreytinga sem samræmist stöðugu verðlagi sé að jafnaði 3,5-4% á ári. Það er í raun einföld þumalfingursregla sem byggir á því að leggja saman verðbólgumarkmiðið, 2,5%, og framleiðniaukningu sem að jafnaði hefur verið 1,0-1,5% á ári þegar litið er til undanfarinna áratuga. Launavísitalan hækkaði um 8,5% að meðaltali síðustu þrjú ár, árin 2015-2017, og á þessu ári stefnir hækkun hennar í 6,5%.
Hækkun launa undanfarin ár hefur verið langt umfram það svigrúm til launahækkana sem samrýmist stöðugu verðlagi. Þær umframhækkanir hafa augljóslega takmarkað það svigrúm sem er til launahækkana í komandi kjarasamningum.
