Stöðugt verðlag fremur en launahækkanir

Mun fleiri landsmenn eru hlynntir en andvígir kjarasamningum þar sem lögð er meiri áhersla á stöðugt verðlag en launahækkanir. Tæplega tveir af hverjum þremur hafa áhyggjur af mikilli verðbólgu. Þetta sýnir ný könnun Gallup fyrir Samtök atvinnulífsins.

Helmingur landsmanna er hlynntur kjarasamningum þar sem meiri áhersla er lögð á stöðugt verðlag og minni áhersla á launahækkanir en fjórðungur er andvígur slíkum samningum. Fjórðungur er hvorki hlynntur né andvígur. Niðurstöður könnunarinnar sýna afdráttarlaust að Íslendingar eru ekki tilbúnir  til að fórna ávinningi stöðugs verðlags með launahækkunum sem setja verðbólgu á skrið.

Stytting vinnutíma er mikilvægasta málið í komandi kjaraviðræðum að mati Íslendinga en því næst koma hófstilltar launahækkanir.

Afstaða almennings til kjarasamninga haustið 2018
Undanfarinn áratug hafa Samtök atvinnulífsins reglulega falið Gallup að kanna viðhorf almennings til komandi kjarasamninga. Í meginatriðum eru sömu spurningar lagðar fyrir þannig að sjá má  þróun viðhorfa undanfarin ár. Fjöldi svarenda er yfirleitt um 800 manns og þar af eru um 60% launafólk en aðrir eru lífeyrisþegar, sjálfstætt starfandi, námsmenn o.fl. Munur á viðhorfum launafólks og heildarinnar er hverfandi. Nýjasta könnunin var gerð í ágúst og september þessa árs.

Val milli tveggja leiða
Í könnuninni er fólk beðið um að velja á milli tveggja leiða í kjaramálum með því að svara hvort það sé hlynnt eða andvígt kjarasamningum þar sem lögð verði meiri áhersla á stöðugt verðlag og minni áhersla á launahækkanir.

Niðurstaðan nú er mjög áþekk og í aðdraganda síðustu kjarasamninga.

Flestir hafa áhyggjur af verðbólgu
Samkvæmt könnuninni hafa tveir þriðju hlutar landsmanna áhyggjur af mikilli verðbólgu. Það er svipað hlutfall og í fyrri könnunum, sbr. meðfylgjandi mynd. Einungis 10% landsmanna hafa litlar áhyggjur af verðbólgu. Þetta viðhorf almennings, sem tengist kjarasamningum, sýnir að flestum er ljóst samhengið milli launahækkana og verðbólgu.

Áhersluatriði kjarasamninga
Í könnun Gallup var fólk spurt um mat á helstu áherslum í komandi kjarasamningum. Boðið var upp á fjóra kosti en einnig var frjálst að nefna annað. Kostirnir fjórir voru eftirfarandi:

  • Stytta vinnutíma
  • Stuðla að lágri verðbólgu með hófstilltum launahækkunum
  • Hækka laun verulega
  • Auka sveigjanleika vinnutíma

Einnig var fólk beðið um að forgangsraða kostunum, þ.e. í fyrsta, annað, þriðja og fjórða sæti. Flestir settu hófstilltar launahækkanir í fyrsta sæti, síðan styttingu vinnutíma, þá verulega launahækkun og og loks sveigjanlegan vinnutíma.

Þegar kostirnir fjórir eru vegnir saman eftir mikilvægi, og gefin einkunn á skalanum 0-100, fær stytting vinnutíma hæstu einkunn, 49, síðan hófstilltar launahækkanir, 45, veruleg launahækkun 33 og sveigjanlegur vinnutími 32.

Viðhorf almennings til kjaramála virðist því á skjön við málflutning um nauðsyn mikilla launahækkana og harðra átaka á vinnumarkaði.

Könnun Gallup fyrir SA var gerð 24. ágúst til 3. september 2018. Markmið hennar var að kanna viðhorf almennings til áherslna í komandi kjarasamningum og breytingar þar á frá fyrri mælingum. Um var að ræða netkönnun, úrtak var 1.445 manns af landinu öllu, 18 ára og eldri, handahófsvaldir úr viðhorfahópi Gallup. Fjöldi svarenda var 773 og svarhlutfall 53,5%.