Endurskoða þarf eftirlitskerfið frá grunni
Það er tímabært og gríðarlega mikilvægt að endurskoða eftirlitskerfi hins opinbera og leyfisveitingar frá grunni. Í dag er þetta kerfi allt of flókið og íþyngjandi og of dýrt í framkvæmd. Þetta sagði Ari Edwald, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, í setningarávarpi ráðstefnunnar Hreinn ávinningur, þar sem fjallað var um hvað fyrirtæki geta grætt af umhverfisstarfi. Á ráðstefnunni fjölluðu fulltrúar fjölda fyrirtækja um umhverfisstjórnun, þýðingu umhverfisstarfs fyrir ímynd fyrirtækja, menningu og samkeppnishæfni og um fjárhagslegan ávinning fyrirtækja af umhverfisstarfi. Að ráðstefnunni stóðu Samtök atvinnulífsins, Samtök iðnaðarins, Umhverfisfræðsluráð og ASÍ. Lokaorð flutti Sigríður Anna Þórðardóttir, umhverfisráðherra, en erindi ráðstefnunnar má nálgast hér að neðan.
Bylting á viðhorfum
Ari sagði byltingu hafa orðið á viðhorfum fólks og
fyrirtækja til umhverfismála undanfarin ár og áratugi. Framfarirnar
hefðu verið miklar, fyrirtæki tækju meiri ábyrgð á umhverfi sínu en
áður, mengun frá atvinnustarfsemi hefði minnkað og öryggi á
vinnustöðum aukist. Ari sagði fyrirtækin hafa bætt umhverfi sitt og
nýtingu aðfanga og njóta með því aukins efnahagslegs ávinnings sem
kemur bæði starfsmönnum og samfélaginu í heild til góða. Þá hefði
atvinnulífið í áranna rás tekið ábyrga afstöðu til sjálfbærrar
nýtingar auðlinda og stuðlað að því að viðhalda jákvæðri ímynd
Íslands um náttúru og hreinleika.
Innra eftirlit, umbun, úrtaksskoðanir
Varðandi kröfuna um endurskoðun eftirlitskerfisins tók Ari
fram að ekki væri verið að fara fram á afslátt af efnislegum
kröfum. Hið opinbera ætti áfram sjá um að móta kröfur og fylgja
eftir að þeim verði hrint í framkvæmd. Engin ástæða væri hins vegar
til að opinberir embættismenn væru á ferðinni úti í fyrirtækjunum
og benti Ari þannig á að í sjávarútvegi eru það faggiltar
skoðunarstofur sem starfa á markaði sem sjá um að fylgja kröfunum
eftir en Fiskistofa hefur yfirumsjón með eftirlitinu. Sama ætti
auðveldlega að geta gilt um eftirlit undir yfirstjórn
umhverfisráðuneytisins. Eins er unnt að fækka verulega
eftirlitsheimsóknum með því að fylgjast með innra eftirliti rafrænt
og hagræða í eftirlitinu með því að gera úrtaksskoðanir sem geta
gefið mjög góða mynd af ástandinu í heilum atvinnugreinum en í
mörgum tilvikum er engin nauðyn á reglubundnum heimsóknum í
fyrirtækin. Loks sagði hann mikilvægt að færa efirlitið frá
sveitarfélögum og að umbuna fyrirtækjum sem sinna góðu og
þróttmiklu umhverfisstarfi með virku innra eftirlit.
Hindranir úr vegi
Ari sagði það kröfu atvinnulífsins að stjórnvöld gerðu
sitt til að auðvelda íslenskum fyrirtækjum að sinna áfram
umhverfisstarfi og efla það enn frekar og felldu nú þegar niður þær
hindranir sem standa í vegi fyrir því að svo megi verða. "Þar
skiptir mestu að dregið verði úr utanaðkomandi og íþyngjandi
eftirliti með starfsemi fyrirtækja sem halda úti virku innra
eftirliti, að áhersla verði lögð á samræmda framkvæmd slíks
utanaðkomandi eftirlits og að framkvæmd þess verði sem frekast er
unnt flutt til faggiltra skoðunarstofa sem geta þá hugsanlega
sameinað ólíkar tegundir eftirlits í eina og gert
úrtaksskoðanir."
Lokaorð umhverfisráðherra
Í lokaorðum sínum fagnaði Sigríður Anna Þórðardóttir,
umhverfisráðherra, samstarfi ráðuneytisins, SA, SI og ASÍ sem
birtist í ráðstefnunni og sagði margt hafa komið fram sem gæfi
tilefni til ígrundunar. Fyrirtækin hafi greinilega mikinn ávinning
af því að stunda kerfisbundið umhverfisstarf og því fylgir einnig
samfélagslegur ávinningur. Vægi umhverfismála er sífellt að
aukast og velgengi fyrirtækja er sífellt meira háð því að þau
standi sig vel í umhverfismálum.
Umhverfisráðherra fjallaði um markmið ríkisstjórnarinnar í
umhverfismálum og unnið væri að samvinnuverkefni um vistvæn innkaup
hins opinbera. Hún sagði umhverfisráðuneytið vera markvisst að
fara í gegnum eftirlitskerfi á þess vegum og að fljótlega yrðu
kynntir áfangar í því starfi. Þegar innleiddar eru nýjar
tilskipanir þarf að gera það þannig að auðvelt sé að fara eftir
þeim.
Dagskrá ráðstefnunnar má nálgast hérna
Erindi ráðstefnunnar má nálgast hér:
Ari Edwald, framkvæmdastjóri SA
Guðbjörg Erna Guðmundsdóttir, Brim
Guðrún Bergmann, Ferðaþjónustan Hellnum
Guðrún Þóra Magnúsdóttir, Alcan
Haukur Harðarson, Mímir-símenntun
